Deprem bölgesinde yaşam koşullarının zorluğu karşısında başvurulan ana stratejilerden biri de göç. İnsanlar hayatta kalma mücadelelerinin bir parçası olarak, çok sayıda risk barındıran afet bölgelerinden ayrılıyorlar. 6 Şubat depreminden sonra da dışarıya doğru çok yoğun bir nüfus hareketi olduğunu gözlemliyoruz. Devletin açıklamalarına göre 200 bin, bazı tahminlere göre üç milyon insan hayatlarını tehdit eden unsurları ortadan kaldırmak ve daha güvenli bir yere sığınmak için yıkılan kentlerini terk ettiler.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Göç Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezinin hazırladığı ‘Deprem Sonrası Göç ve İnsan Hareketlilikleri’ raporunda depremin yıkıcı etkilerinden kurtulmak için insanların imkanları doğrultusunda bölgeden uzaklaştıkları belirtiliyor.

Raporda, “Bu hareketliliğin ne kadarının geçici ne kadarının kalıcı olacağını değerlendirmek için henüz erken olmakla beraber bölgenin deprem öncesi var olan ‘göç verme kabiliyetinin ve eğiliminin’ daha da hızlanabileceğini göz önünde bulundurmak gerekir” deniliyor.

Afet sonrası nüfus hareketlerinde iki temel eğilim gözleniyor. İlki, ağır yıkıma maruz kalan kent merkezlerinden uzaklaşmak için, depremin hemen ardından görece daha güvenli olduğu düşünülen köylere olan göç, diğeri de büyük şehirlere olan göç…

Yapılan raporlamalarda genellikle afetlerden sonra 6 ay -1 yıl içerisinde geri dönüşler yaygın olanı… Fakat depremin etkilediği bölgenin yaygın olması ve şiddetinin fazla olması nedeniyle geri dönüşlerin az olabileceği de kuvvetli bir ihtimal… “Bu depremde insanların gittikleri yerlere yerleşme oranları daha yüksek olacaktır” diyen uzmanlar bölgenin zaten dışarıya göç veren bir alan olduğunu hatırlatıyor: “Depremle birlikte göç daha da hızlandı. Ankara, Mersin, İstanbul, İzmir, Bursa gibi şehirlere doğru kayma var. Hem büyükşehir olmaları hem de sanayiden dolayı iş gücünün olması insanları bu bölgelere yönlendiriyor. Merkezi depremden fazla etkilenmeyen ve sanayisi olan Gaziantep’te gelecekte yoğunlaşma olabilir. Diyarbakır ve Van da göç alması olası şehirler arasında.”

Kırsala olan hareketliliği geçici hareketlilik olarak değerlendiren araştırmacılar için  bu durumun kalıcı olduğunu söylemek için erken. Normalleşme başladığı zaman, insanlar ya terk ettikleri yere dönerler ya da başka bir kent merkezine gidişler olur.

 Beşeri sermayenin bölgeden kaybolmamasının önemli. Kentlerin kültürünün devam etmesinde en önemli şey nüfus. Geri dönüşlerin izlenmesi ve teşvik edilmesi gerekiyor.